Zelfs op het menselijk sterfhuis Twitter kom je af en toe tweets tegen van iemand die in negatieve zin weet op te vallen.
Enter: de twitteraccount
ockhams-scheermes waarachter ene Jan Jacobs blijkt schuil te gaan, die zichzelf een journalist noemt. Van kritisch bronnengebruik heeft deze 'journalist' echter nog nooit gehoord.
Ook het vele gescheld in zijn tweets doet vermoeden dat de man geen beroepsjournalist is.
Jacobs
blijkt avondschool te hebben gevolgd bij Syntra, waar de opleiding 'journalistiek' bestaat uit
248 lesuren (ter vergelijking: een standaardjaartraject in een masteropleiding kent ca. 600 contacturen. Per jaar). Jacobs is geen 'journalist' in de gebruikelijke zin van het woord, wat al bijzonder veel verklaard.
Ockhams scheermes
In complexe wetenschappelijke systemen is het principe nutteloos, meer zelfs, kan het leiden tot veel te simpliestiese gedachtengangen.
De Britse filosoof
Alfred North Whitehead merkte
in 1919 reeds op:
"The aim of science is to seek the simplest explanation of complex facts. We are apt to fall into the error of thinking that the facts are simple because simplicity is the goal of our quest. The guiding motto in the life of every natural philosopher should be “Seek simplicity and distrust it."
Kritiekloos retweeten
Jacobs' tweet bevatten naast de typische rechtse vreemdelingenhaat, gescheld op politici, etc, disproportioneel tweets over klimaatverandering. Hij is één van de mensen die de invloed van de mens op het klimaat ontkennen, en heeft hier ook een website over bij elkaar gebricoleerd.
Uit de arrogantie in zijn tweets kan worden afgeleid dat Jacobs zichzelf een expert vindt in het onderwerp (ik ben niet overtuigd). Klimaatwetenschappers zijn in zijn leefwereld uiteraard per definitie domme klunzen.
De eerste keer dat Jacobs me enorm deed fronsen was toen hij een tweet kopieerde waarin wordt beweerd dat tienduizenden wetenschappers verklaren dat klimaatverandering een hoax is:
Het gebruik van bronnen
Er zijn enkele dingen die opvallen in bovenstaande tweet
Ten eerste is Jacobs' bericht een retweet van een clubje dat De Groene Rekenkamer heet, en dat bestaat uit zogenaamde klimaatskeptici. Van dergelijke bron kan je een eenzijdige kijk verwachten. Een beetje journalist zou daarom niet zomaar retweeten wat dergelijke vereniging beweert, maar verder graven in de bronnen. Jacobs heeft zich daar duidelijk niet mee bezig gehouden.
Het tweede punt dat opvalt is het gebruik van het woord
hoax dat vertaald kan worden als "bewuste misleiding". In deze context kan het ook vertaald worden als "een complot".
Als we Jacobs' bron moeten geloven, zijn er 30.000 wetenschappers die stellen dat:
- klimatologen niet enkel fout zijn
- klimatologen daarenboven bewust liegen (hoax)
De tweet die Jacobs kopieerde, verwijst naar een obscure clickbait website (yournewswire.com) met veel schreeuwerige titels en weinig inhoud. Allesbehalve een wetenschappelijke bron.
Het artikel op de website yournewswire haalt de info zelf weer van nog een andere obscure bron: de website Natural News die volgens
wikipedia vol staat met complottheorieën, van chemtrails tot genetisch gemodificeerde muggen die het Zika-virus verspreiden.
Het spoor loopt dood bij deze website, die geen bron aanhaalt om te beweren dat 31.000 wetenschappers stellen dat de menselijke invloed op klimaatverandering een complot is.
Het spoor volgens heeft ons toch al iets geleerd over kritisch: de tweet bevat een complottheorie, en is effectief ook afkomstig van een complotwebsite.
Conclusies trekken die niet in de oorspronkelijke bron staan
De petitie blijkt wel degelijk te bestaan en wordt de
Oregon Petition genoemd. Ze werd inderdaad ondertekend door duizenden mensen.
Ik gebruik echter bewust de omschrijving "mensen", en niet "wetenschappers". Dit wordt meteen duidelijk.
Merk op wat de petitie
niet zegt:
- De petitie zegt niet dat er sprake is van een complot/hoax
- De petitie zegt niet dat er geen opwarming is van de aarde, noch dat er geen door de mens veroorzaakte opwarming is (de petitie zegt dat er geen catastrofale opwarming zal zijn)
Dat deel van Jacobs' (re)tweet is dus alvast fout. De schreeuwerige kop dekt de lading niet:, want er zijn alvast
geen tienduizenden "mensen" die zeggen dat er sprake is van een complot
Om het andere probleem met de petitie te vatten, moet eerst evens stilgestaan worden bij het begrip 'wetenschapper'. Wil dit begrip iets zeggen ?
De ene wetenschapper is de andere niet
Jacobs legt in zijn tweets erg veel klemtoon op het feit dat de ondertekenaars wetenschappers zijn.
Stel jezelf de vraag:
- als je een hartaanval hebt, bel je dan de tandarts ? De kinesist ? De neus- keel-, oorarts ?
Ik denk het niet. Je belt de hartspecialist, en niemand anders.
Dokters (en wetenschappers) zijn enkel gespecialiseerd in hun eigen werkveld. Zelfs binnen de wereld van "dokters", mensen die dezelfde basisopleiding hebben gevolgd, zijn enorm veel verschillende takken.
Een kinesist (iemand "medisch") niet geplaatst is een hartaanval te behandelen. Een NKO-arts zal reeds een grotere gezamenlijke inhoudelijke basis hebben met een hartspecialist, dan de kinesist. maar die NKO-arts zal op de operatietafel van de spoedafdeling het leven niet redden van iemand met een hartfalen. De specialisatieniveaus liggen hiervoor te hoog.
Het begrip 'medicus' is dus geen magische sleutel, waarbij de medicus eender welk gezondheidsprobleem kan oplossen.
Ik heb tijdens mijn opleiding één vak "klimatologie" gekregen (ik ben het onderwerp van ver blijven volgen, omdat onze prof altijd lachte met klimaatsceptici).
Eén vakje onderricht is erg weinig, maar het is nog altijd meer dan de andere 'wetenschappers' in mijn vriendenkring: noch de ingenieurs, noch de dokters, noch de biologen hebben dit vak ontvangen. Zij hebben dus, net zoals de kinesist bij de hartpatiënt, onvoldoende achtergrondkennis om het onderwerp te vatten (uiteraard kunnen ze het leren, maar het maakt géén deel uit van het standaard curriculum)
Het begrip 'wetenschapper' zegt dus niets over de actuele kennis van de wetenschapper, die (net zoals de medicus hierboven), heus niet over elke wetenschappelijke tak kan meepraten.
De gemiddelde universitair die in dit land afstudeert met een 'wetenschappelijk' diploma heeft
nooit een cursus klimatologie gehad. Tot zover de illusie dat "een wetenschapper" automatisch mag meespreken over het onderwerp.
De ondertekenaars van die petitie
Het wikipedia-artikel over de Oregon petitie toont aan waarom bovenstaande paragraaf relevant is: van de 30.000 ondertekenaars, hebben er 39 een achtergrond in de klimatologie, en nog enkele tientallen anderen hebben een achtergrond in wetenschappen die verwant zijn met de atmosfeer.
De expertise van de andere 30.000 ondertekenaars is vermoedelijk onbestaande. Ten eerste zijn een groot aantal ondertekenaars
onvindbaar zodat niet eens duidelijk is of wel bestaan.
Daarnaast blijken heel wat ondertekenaars beroepen te hebben als architect, orthopedist, etc. Welke kennis ze hebben over klimaat ontgaat me.
De bewering in Jacobs tweet:er zijn tienduizenden wetenshappers", blijkt dus met een paar kilo's aan korrels zout genomen te moeten worden.
Maar zelfs het cijfer van 39 'klimaatsketische' klimatologen blijkt niet zo evident te zijn als lijkt.
Scientific American ging op onderzoek, en ontdekte dat sommige van de ondertekenaars hier spijt van hadden :
"Scientific American took a random sample of 30 of the 1,400 signatories claiming to hold a Ph.D. in a climate-related science. Of the 26 we were able to identify in various databases, 11 said they still agreed with the petition—one was an active climate researcher, two others had relevant expertise, and eight signed based on an informal evaluation. Six said they would not sign the petition today, three did not remember any such petition, one had died, and five did not answer repeated messages".
Dit zet het belang van die petitie nog verder onder druk. Er zijn inderdaad klimaatsceptici, maar ze zijn zeker niet met "tienduizenden". Ze zijn, althans in deze petitie, niet eens met 39. Dat zet toch al een ander licht op de zaak.
Even recapituleren: Jacobs' retweette één zinnetje. Een lange speurtocht leerde ons :
- dat hij een compleet lanceerde
- dat hij niet kritisch omgaat met bronnen en zaken retweet die werden gepost op een complotwebsite
- dat hij niet weet dat het begrip "wetenschapper" een containerbegrip is, dat redelijk hol is en niet betekent dat iemand zomaar kan meepraten over eender welk wetenschappelijk onderwerp.
We leerden ook dat er effectief klimatologen zijn/waren die de catastrofale opwarming van de aarde hebben betwist. Het aantal is onduidelijk.
We mogen hierbij niet vergeten dat de petitie 20 jaar oud is, en het mogelijk is dat sommigen ondertussen van mening veranderden (Scientific American toonde aan dat dit ten dele reeds gebeurde).
Van onderwerp veranderen
Geconfronteerd met (een beknopte versie) van de kritiek, gebeurt er iets merkwaardigs in Jacobs tweetgedrag:
- Jacobs gaat niet in op de kritieken op de petitie
- Jacobs verandert in plaats daarvan snel van onderwerp
In plaats van in te gaan op de vraag wat expertise van de ondertekenaars is, en of die petitie enige waarde heeft, post Jacobs dit:
De link leidt naar Jacobs' website, met een aantal youtube clips, waronder een met Freeman Dyson, een Britse natuurkundige (géén klimatoloog !) die stelt dat we te weinig van het onderwerp klimaat kennen en dat klimaatmodellen daarom te grote foutenmarges bevatten. Veel inhoudelijke onderbouwing zit daar verder niet bij.
"Ik geloof niet" vind ik persoonlijk dan weer niet het sterkste inhoudelijke argument dat ik ooit hoorde. Toch moeten we het er blijkbaar mee doen.
Het curriculum van de ondertussen 93-jarige toont aan dat we te maken hebben met iemand die een sterke carrière heeft gehad waarin hij samenwerkte met verschillende nobelprijswinnaars.
Grappig is echter hoe Jacobs' de man zijn belang wil opblazen door hem "de opvolger van Einstein" te noemen. Een wat opzichtige poging om de naam van Einstein te willen kapen, hoewel dat niets zegt over de 'opvolger' van.
Spelletje:
Kent u de opvolger van Johann Sebastian Bach als Thomasantor in Leipzig ? Ik heb het ook moeten googlen:
Johann Gottlob Harrer. Tot zover het belang van "de opvolger van" iemand te zijn.
Om te weten of Dyson iets zinnigs zegt over klimaatverandering, moet je toch echt wel kijken naar de inhoud van zijn bijdragen. Ik schotelde Jacobs een link voor naar een artikel waarin
Dyson zelf zegt dat hij niet meteen een klimaatspecialist is.
Weinig verrassend gaat Jacobs niet in op het artikel waarin Dyson zelf de nodige kanttekeningen plaats.
En dan wordt het pas echt gek
In plaats van inhoudelijk te gaan, tweette ockhams-scheermes opeens het volgende:
Jacobs las overduidelijk het stuk met Dyson niet, maar denkt desondanks -begrijpe wie kan- vervolgens in een positie te zitten mensen te mogen verwijten dat ze iets niet bekeken hebben.
Dat houdt geen enkele logische steek.
Het zal echter nog merkwaardiger zal worden.
Iets met een ezel en een steen
Enige dagen later werd Jacobs de mantel uitgeveegd door twitteraar Bruno Vanhove, mij verder onbekend.
Jacobs ging weer voor dezelfde drogredenering als bij Dyson, nl. de argumentum ad verecundiam, ditmaal door te stellen dat een nobelprijswinnaar (Ivar Giaever) de menselijke invloed op aarde betwist.
De 87-jarige Giaever blijkt zijn Nobelprijs te hebben gewonnen voor zijn werk rond supergeleiders. Enige expertise inzake klimatologie is weer niet te bespeuren.
Jacobs is blijkbaar dol op het autoriteitsargument, maar negeert tegelijk wel de
Mainau Delaration, waarin
meer dan 70 nobelprijswinnaars uitdrukkelijk het 5th assessment report van het IPCC onderschrijven.
We kunnen wel raden waarom Jacobs dit verzwijgt.
Dyson's argumenten zelf zijn erg oppervlakkig,en komen over alsof de man ooit op een blauwe maandag per ongeluk op een klimaatskeptishe website is terechtgekomen.
Pijnlijk genoeg lijkt die verondertstelling
effectief de manier te zijn waarop hij "klimaatskepticus" is geworden. In de eigen woorden van Giaever:
in 2008 I was in a panel here about global warming and I had to learn something about it. And I spent a day or so - half a day maybe on Google
Daar sta je dan met je Nobelprijsnatuurkunde. En op basis van die man zijn mening wil Jacobs stellen dat de mens geen invloed heeft op ons klimaat. Veel gekker moet het toch echt niet meer worden.
Ik tweette dat ik de Giaever niet erg overtuigend vind overkomen (ook omwille van de meer inhoudelijke argumentatie op de hoger gegeven pagina)
Jacobs antwoord is in mijn ogen wartaal. Ik kan er op geen enkele wijze een coherente gedachte in aantreffen:
Hier lijkt iemand aan het werk die geen enkele poging doet rationeel te denken, en die zijn eigen onderbuikgevoelens niet onder controle heeft.
En zo ging de twitterconversatie maar verder en verder, met het ene autoriteitsargument na het andere etc. Jacobs veranderde van onderwerp telkens hij geen antwoord kon geven, en dat allemaal verweven met een massa gescheld. Om vervolgens te eisen (jawel eisen zowaar) dat ik antwoord gaf op vragen over kernenergie, wat dan weer geen enkel verband houdt met de *oorzaak* van klimaatverandering.
Uiteindelijk werd ik geblocken nadat Jacobs eerst een citaat van me uit zijn verband rukte (dat ik niet ken over kernenergie, wil niet zeggen dat ik niets ken over klimaatverandering)..
Het komt allemaal erg bizar over. Hier is een man aan het werk die allang elke voeling met de realiteit kwijt is.
Ik wou oorspronkelijk een blogpost schrijven over de hele conversatie, omdat ze zo absurd is, maar de interesse is ondertussen weg om alles neer te pennen. Het lijkt ook allemaal zinloos.
Update: een dag nadat ik de post schreef, bleek de man door P-magazine te zijn geïnterviewd. Begrijpe wie kan.
